Katharina von Bora (1499-1550).
Zij is de bekendste vrouw uit de Reformatie. Als meisje van 10 jaar werd ze in een klooster gestopt omdat haar vader hertrouwde. Ze werd daar goed opgeleid en was bedreven in de kruiden-geneeskunde. In de Paasnacht van 1523 verliet ze met negen nonnen het klooster. Katharina trouwde in 1525 met Maarten Luther. Ze gingen wonen in het 'Zwarte Klooster' in Wittenberg en kregen zes kinderen. Alle veertig kamers van het voormalige klooster werden bewoond door familie, kinderen en studenten. Katharina verzorgde een complexe huishouding, had de grootste veestapel van heel Wittenberg en een moestuin, en brouwde haar eigen bier.
Van belang voor haar vlucht uit het klooster Nimbschen, waren de 95 stellingen van Luther (31 oktober 1517) en zijn boek 'Von der Freiheit eines Christenmenschen' (november 1520). Luther zag het gewone leven als een roeping en niet de geestelijke staat. Iedere gelovige is ook priester. Een getrouwde vrouw is heiliger dan een non, zij doet wat haar roeping is.
Idelette de Bure (1505-1549)
Idelette werd geboren in Luik als de dochter van een bontwerker. Zij trouwde in 1526 met de houtbewerker Jean Stordeur. Ze waren Wederdopers en vluchtten naar Straatsburg, waar Stordeur stierf en Idelette door Bucer en Zell gekoppeld werd aan Johannes Calvijn (1540). Met Calvijn kreeg ze een zoontje Jacques, dat na drie weken al stierf.
Marc-Francois Gonin schreef een roman 'De Drie spiegels. Het leven van Idelette de Bure, echtgenote van Johannes Calvijn'. (1990).Hij plaatst haar binnen een raamwerk van Calvijns ideeën en de historische context.
In 1993 verscheen een boek van Jane Dempsey Douglass 'Vrouwen en de Christelijke vrijheid bij Calvijn' met vertaalde colleges over Calvijn en de vrouwen. In het Calvijn-jaar 2009 verschenen nog meer boeken met recent Calvijn onderzoek. Deze boeken tonen aan dat Calvijn correspondeerde met regerende vorstinnen en dat hij en Bucer in Straatsburg al voorstander waren van vrouwelijke diakenen. Omdat het stadsbestuur de beslissingen nam, ging dat niet door. Calvijn vond dat op grond van Galaten 3:28 aan vrouwen meer ruimte gegeven kon worden. Ze moesten echter in de context van hun tijd geen aanstoot geven..........
Wibrandis Rosenblatt (1504-1564).
Zij was door vier huwelijken nauw verbonden met de geschiedenis van de Reformatie in Basel en Straatsburg.
Marie Dentière (1495-1561)
Non, getrouwde vrouw, moeder en feministisch theologe, collega van Calvijn. Van haar zijn een aantal publicaties bewaard gebleven.
Katharina Schütz-Zell (1498-1562)
Zelfstandig onderneemster, theologe en diaconaal werker in het Straatsburg van Calvijn en Bucer. Getrouwd met de priester Matthias Zell (1523). Ze noemt zichzelf een 'fellow-worker' van haar man en 'Moeder van de kerk'. Zij heeft preken en tractaten geschreven, die we nog kunnen lezen. In 2016 vond ik de uitgebreide boeken over haar leven en werk door Elsie Anne McKee in de UB van Groningen. Ze vormen een nieuwe bron van studie, die op dit moment (13-7-2017) nog niet is afgerond. Als ambachtelijk werkende vrouw, vrij in haar eigen relatie met God, is zij voor mij een veel omvattende inspiratiebron.
Doperse vrouwen
Aan de hand van een martelaarsgeschiedenis over Elisabeth (15 januari 1549). Zij en anderen namen de vrijheid om zelf de Bijbel te lezen en te interpreteren, en vertelde daarover aan anderen. Zij werd veroordeeld omdat ze een Latijns Bijbeltje in haar bezit had en mogelijk als prediker werkte. Zouden we zelf net zo standvastig zijn als zij?
De bruiden van Jantje van Leijden (1509-1536)
Vrouwen uit de kringen van de Wederdopers. In de verwachting van het Koninkrijk Gods dat spoedig zou aanbreken. De stad Münster als het Nieuwe Jeruzalem en Jantje van Leijden als de nieuwe Koning David. De meeste historische verhandelingen vermelden niet eens de namen van de zestien vrouwen. Het is ook een verhaal over charismatisch leiderschap, macht en onderdrukking, seksueel misbruik. .
Argula von Grumbach. Olympia Fulvia Morata.
2017
In het jaar 2017 is het 500 jaar geleden dat Maarten Luther zijn beroemde stellingen aan de deur van de Slotkapel in Wittenberg spijkerde. Dit zal in Duitsland gevierd en herdacht worden, misschien is het leuk om op uw vrouwenvereniging een lezing over een van deze vrouwen te horen.
De OVS wil in 2017 aandacht besteden aan de rol van vrouwen. Ik wil zelf ook nog studeren op de Roomse Reformatie en de betekenis daarvan voor vrouwen. Ook Joodse vrouwen en Moslima' s delen een stukje van de roerige geschiedenis van Europa in die tijd. Ik heb recent interessante literatuur hier over gevonden, maar het is nogal buiten mijn eigen vakgebied. Ik hoop op dialoog en gezamenlijke studie!
Uiteindelijk ging de OVS over 'do you care', en was er geen ruimte voor vrouwen en Reformatie. Dat is verdwenen in het democratische proces. Ach, ik was toch niet in staat om te gaan, te veel verdriet, te veel pijn. Liever alleen, liever thuis.